Wat zijn de bijwerkingen van kratom?

Hoewel sommige gebruikers milde voordelen melden, wijzen onderzoek en casusrapporten op een reeks mogelijke bijwerkingen en gezondheidsrisico’s van de kratomplant. Deze goed begrijpen is cruciaal voor iedereen die overweegt de plant te gebruiken, zowel af en toe als regelmatig.

Over het algemeen hangen de unieke effecten van kratom af van de dosis, de soort en de fysiologie van de gebruiker. De fytochemicaliën in de plant beïnvloeden meerdere systemen in het lichaam, wat zorgt voor een complex veiligheidsprofiel.

Wat is kratom en waarom gebruiken mensen het?

Kratom, ook bekend onder de Latijnse naam Mitragyna speciosa, is een tropische boom die van nature voorkomt in Zuidoost-Azië. De bladeren bevatten meer dan vijftig alkaloïden, waarvan mitragynine en 7-hydroxymitragynine de meest actieve en bekende zijn. Traditioneel wordt de kratomplant gebruikt door arbeiders om energie en uithoudingsvermogen te vergroten, maar ook in rituele contexten. Voor achtergrond en herkomst, zie wat is kratom en herkomst.

Tegenwoordig wordt kratom vaak verkocht als supplement voor pijnverlichting, stemming of ondersteuning bij het afbouwen van opioïden. Dit maakt het tot een controversieel onderwerp: sommige gebruikers prijzen de voordelen, terwijl gezondheidsautoriteiten sceptisch blijven over de veiligheid en lange termijn risico’s.¹ Voor een breder overzicht, bekijk kratom: werking, bijwerkingen en aandachtspunten.

Kratom is verkrijgbaar in verschillende vormen, waaronder poeder, capsules, theeën en extracten, elk met sterk uiteenlopende potentie en alkaloïdengehaltes. Als je toedieningsvormen vergelijkt, zie kratom innemen: mogelijkheden voor de meest gebruikte methoden.

Wordt kratom door gezondheidsautoriteiten als drug beschouwd?

Wereldwijd bevindt kratom zich in een grijs gebied wat betreft wetgeving. In de Verenigde Staten is het gebruik niet goedgekeurd door de FDA, die bovendien waarschuwingen heeft uitgegeven over mogelijke gezondheidsrisico’s. Andere landen hebben kratom gereguleerd of verboden als psychoactieve stof, zoals het Verenigd Koninkrijk, terwijl sommige landen traditioneel gebruik toestaan.²

Zo heeft Thailand kratom recent gedecriminaliseerd voor traditioneel gebruik, terwijl Australië en Denemarken het als een gereguleerde stof beschouwen. Deze verschillen beïnvloeden hoe kratom onderzocht en verkocht mag worden, aangezien verboden status wetenschappelijk onderzoek bemoeilijkt.

Komt kratom naar voren in een drugstest?

De meeste standaard drugstests detecteren de actieve verbindingen in kratom niet, in tegenstelling tot veelgebruikte stoffen zoals THC. Er bestaan echter gespecialiseerde tests die zowel mitragynine als 7-hydroxymitragynine in bloed of urine kunnen aantonen.

Hoe lang deze stoffen aantoonbaar blijven, hangt af van factoren zoals dosis, frequentie van gebruik en individuele stofwisseling. Bij incidenteel gebruik van lage doses verdwijnen de sporen meestal na 25–48 uur, maar bij frequente gebruikers van sterke soorten kunnen ze enkele dagen later nog zichtbaar zijn.

Veelvoorkomende bijwerkingen van kratomgebruik

Net als andere middelen kan kratom bij sommige gebruikers diverse bijwerkingen veroorzaken, van lichte ongemakken tot ernstigere complicaties. Hoe ernstig die zijn, hangt af van factoren als dosis, gebruiksfrequentie en combinatie met andere stoffen.³

Milde tot matige bijwerkingen

Hoewel ongemakkelijk, zijn de milde tot matige bijwerkingen van kratom meestal niet gevaarlijk. Ze omvatten:

• Misselijkheid en braken
• Verstopping of maag-darmklachten
• Droge mond
• Duizeligheid of licht gevoel in het hoofd
• Lichte sufheid of juist overprikkeling

Daarnaast kunnen sommige gebruikers last krijgen van hoofdpijn, zweten, vaker plassen of tijdelijk minder eetlust. Ook kleine schommelingen in bloeddruk of hartslag kunnen optreden.

Deze symptomen komen minder vaak voor bij lage doses, wat het belang benadrukt van voorzichtig en matig gebruik van de kratomplant, ongeacht het doel. Voor praktische doseerbereiken, zie juiste dosering van kratom bepalen.

Ernstige of langdurige bijwerkingen

De ernstigere en langdurige bijwerkingen van kratom zijn nog niet volledig bekend, maar doen zich meestal voor bij overmatig gebruik. Enkele bekende complicaties zijn:

• Leverbeschadiging: verhoogde leverenzymen en acute leverproblemen, vooral bij chronisch of hooggedoseerd gebruik.⁴
• Toevallen: hoge doses kunnen het risico op epileptische aanvallen verhogen, vooral bij mensen met neurologische aandoeningen.
• Geheugen- en concentratieproblemen: langdurig gebruik in hoge doses kan aandacht, werkgeheugen en denkvermogen aantasten.

Door het gebrek aan langetermijnonderzoek bij mensen blijven sommige effecten onbekend. Andere mogelijke complicaties zijn hormonale verstoringen, hartproblemen en veranderingen in de huidpigmentatie.

Psychologische effecten

Naast lichamelijke effecten kan kratom ook invloed hebben op je geest. Hoewel het op korte termijn kan zorgen voor ontspanning of stimulatie, kunnen hoge doses of langdurig gebruik je mentale gezondheid negatief beïnvloeden. Mogelijke klachten zijn:

• Angst of onrust
• Prikkelbaarheid
• Verwarring of desoriëntatie
• In zeldzame gevallen hallucinaties of psychotische verschijnselen

Onderzoek suggereert dat frequent gebruik van hoge doses kratom kan leiden tot depressieve gevoelens, verminderde motivatie en verhoogde stressgevoeligheid.⁵ Mensen met een voorgeschiedenis van mentale problemen lopen meer risico op deze effecten.

Kratom kan ook de slaap verstoren. Sommige gebruikers melden moeite met doorslapen of minder diepe slaap, wat kan leiden tot vermoeidheid en concentratieproblemen.

Kratomverslaving en ontwenningsverschijnselen

Kratom kan bij sommige gebruikers afhankelijkheid veroorzaken, vooral bij langdurig of hooggedoseerd gebruik. Stoppen kan dan leiden tot ontwenningsverschijnselen. Hoewel deze meestal milder zijn dan bij opioïden, kunnen ze vervelend zijn en bestaan uit:

• Spierpijn of krampen
• Slapeloosheid en vermoeidheid
• Angst of prikkelbaarheid
• Somberheid of depressie

Bij frequente gebruikers beginnen deze symptomen vaak 12–48 uur na de laatste dosis en kunnen ze enkele dagen aanhouden.

Zoals bij de meeste middelen zijn ontwenningsverschijnselen zwaarder bij gebruikers met een hoge tolerantie. In dat geval kan het verstandig zijn de dosis geleidelijk af te bouwen onder medische begeleiding.

De psychologische afhankelijkheid kan langer aanhouden, vooral bij mensen die kratom gebruikten om stemming of pijn te reguleren. Gedragsmatige therapieën kunnen helpen bij langdurig herstel.

Risico op overdosering of vergiftiging

Hoewel een overdosis kratom zeldzaam is, zijn er gevallen bekend, meestal bij extreem hoge doses of vervuilde producten.⁶

Symptomen van overdosering zijn onder meer misselijkheid, braken, ernstige sufheid, ademhalingsproblemen en toevallen.

Sterfgevallen uitsluitend door kratom zijn zeldzaam, maar het risico stijgt sterk bij combinatie met alcohol of opioïden.

Hooggeconcentreerde extracten worden in verband gebracht met een groter risico op toxiciteit.

Noodsituaties tonen aan dat gebruik met kalmerende middelen het gevaar op overdosering aanzienlijk verhoogt.

Interacties met andere middelen

Kratom kan met verschillende medicijnen en stoffen interageren, wat de kans op bijwerkingen vergroot:

• Kalmerende middelen (CZS-depressiva): zoals slaapmiddelen, alcohol en opioïden, kunnen overmatige sufheid of ademhalingsproblemen veroorzaken.
• Antidepressiva: serotonerge middelen kunnen samen met kratom leiden tot serotoninesyndroom.
• Andere supplementen of medicijnen die door CYP3A4 worden afgebroken: kunnen het metabolisme van kratom beïnvloeden, met onvoorspelbare effecten als gevolg.

Combinatie met stimulerende medicijnen kan bovendien het hart belasten en angstgevoelens versterken.

Wie loopt het meeste risico?

Complicaties door kratomgebruik komen vaker voor bij bepaalde groepen, zoals mensen met bestaande gezondheidsproblemen of ouderen. De meest risicovolle groepen zijn:

• Personen met lever- of nierziekten
• Zwangere of borstvoedende vrouwen
• Mensen met psychische aandoeningen of een verleden met verslaving
• Oudere volwassenen of mensen die meerdere medicijnen gebruiken

Vooral mensen met hart- en vaatziekten (zoals hoge bloeddruk of hartritmestoornissen) kunnen extra gevoelig zijn voor de stimulerende eigenschappen van de kratomplant.

Is kratom verslavend?

Kratom heeft een zekere verslavingskans, hoewel die over het algemeen lager ligt dan bij klassieke opioïden. Het risico neemt toe bij langdurig of zwaar gebruik. In vergelijking met cafeïne zijn de ontwenningsverschijnselen en afhankelijkheid van kratom duidelijk sterker.

Wetenschappers raden daarom voorzichtigheid aan, vooral bij mensen met een voorgeschiedenis van middelengebruik. Lees meer in is kratom verslavend?

De kans op verslaving hangt ook af van de soort en de dosis. Witte variëteiten en geconcentreerde extracten lijken een hogere kans op afhankelijkheid te geven door hun sterkere stimulerende werking. Als je variëteiten vergelijkt, zie welke soorten kratom.

Moet je je zorgen maken over kratomgebruik?

Veel gebruikers nemen kratom zonder ernstige problemen, maar er zijn wel degelijk risico’s:

• De effecten verschillen sterk per persoon en per soort
• De langetermijnveiligheid is nog onbekend
• Er bestaat kans op leverbeschadiging, cognitieve problemen en afhankelijkheid
• Combinatie met alcohol of medicijnen verhoogt de risico’s

Raadpleeg een arts als je klachten krijgt, vooral bij langdurig gebruik of combinatie met andere middelen.

Het onderzoek naar kratom staat nog in de kinderschoenen; de productkwaliteit varieert sterk, wat de beoordeling van de veiligheid bemoeilijkt.

Nieuwe studies wijzen op mogelijke risico’s voor voortplanting, hormonen en hartgezondheid, gebieden die nog verder onderzocht moeten worden.

Gebruikers wordt aangeraden eventuele bijwerkingen te melden, zeker bij langdurig gebruik.

Onthoud: er is geen bewezen veilige dosis. Begin dus laag, houd je reacties goed in de gaten, koop alleen laboratoriumgeteste kratom van betrouwbare leveranciers en vermijd combinaties met alcohol, opioïden of kalmeringsmiddelen.

Blijf op de hoogte van de wetgeving en nieuw onderzoek, en raadpleeg een arts bij langdurig gebruik of ongewone symptomen.

Beoordeeld door: Redactieteam Azarius

Referenties

1. Kratom: Unsafe and ineffective. Mayo Clinic. Published 2024. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prescription-drug-abuse/in-depth/kratom/art-20402171 ↩︎
2. U.S. Food and Drug Administration. FDA and Kratom. U.S. Food and Drug Administration. Published 2019. https://www.fda.gov/news-events/public-health-focus/fda-and-kratom ↩︎
3. FDA CFSAN. Kratom-related Adverse Event Reports (CAERS 2021). Published 2023. https://www.fda.gov/media/169066/download ↩︎
4. Grundmann O. Patterns of Kratom use and health impact in the US—Results from an online survey. Drug and Alcohol Dependence. 2017;176:63-70. doi: https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2017.03.007 ↩︎
5. Swogger MT, Smith KE, Garcia-Romeu A, et al. Understanding Kratom Use: A Guide for Healthcare Providers. Frontiers in Pharmacology. 2022;13. doi: https://doi.org/10.3389/fphar.2022.801855 ↩︎
6. Anwar M, Law R, Schier J. Notes from the Field: Kratom (Mitragyna speciosa) Exposures Reported to Poison Centers — United States, 2010–2015. MMWR Morbidity and Mortality Weekly Report. 2016;65(29):748-749. doi: https://doi.org/10.15585/mmwr.mm6529a4 ↩︎